Herinneringën deel 1

[vreemdeling]

                                   Boxing Fleet.
Het woord “boxing “ of in het Hollands vertaalt = kist, zijn we al 2 maal eerder tegen gekomen in de voorgaande afleveringen over De Schotse visserij en De Geschiedenis van de Drifter.
Het heeft niets te maken met Boxing Day, de vroegere traditionele dag na 1e Kerstdag waarop bedienden en handelslui giften ontvingen van hun baas of superieuren.
Dit Boxing is absoluut geen feest maar de harde werkelijkheid van het vissersleven in de periode 1880 tot 1935.

Zo ver ik mij kan herinneren kennen wij uit de vroege jaren van de Hollandse visserij niet de behandeling van gevangen vis zoals het in dit verhaal  wordt verteld..
Wel kennen wij uit latere jaren de periode van de Biesheuvel kistjes en de tegenwoordige opslag in het visruim in kunststof kisten.
Het hier bedoelde systeem lijkt mij vergelijkbaar met de aanvoer van de eerste nieuwe haring door de zgn. jagers in vroegere tijden bij de haringvisserij met drijfnetten.
Meestal waren de vangsten gering tot matig en voor een schip onrendabel  om met deze gevangen hoeveelheid naar huis terug te keren, om de haring voor de verkoop aan te bieden, De oplossing van het probleem was , om per rederij de gevangen haring, die reeds aan boord gekaakt en in tonnen verpakt waren, op één schip over te laden en dit schip zo snel mogelijk naar de haven zou terug keren om de haring te verkopen en zo een hoge verkoopsprijs zou incasseren.
Kleinere rederijen maakten onderling op deze manier een zelfde combinatie voor de aanvoer van de door hun schepen gevangen haring
Er zal ongetwijfeld wel een regeling zijn getroffen over kosten van het transport, daar de zgn. jager veel visdagen verloor bij de  uit en thuis reis en de ligtijd in de haven, terwijl de andere schepen met hun  vis activiteiten konden door gaan. Het was dus een soort van collectief.

De Boxing visserij was iets dergelijks.
Een hoeveelheid schepen op zee vangt de vis en brengt dagelijks de gevangen vis per mand of kist naar een transport schip, die de totale vangt van de vissende vloot aan wal brengt voor de verkoop.
Ik denk dat er bij dit systeem veel denkwerk en becijfering aan voor af is gedaan alvorens hiermee te beginnen.
Maar hiervan is al sprake als in 1884 de stoomdrifter Green Castle als transport schip wordt gebruikt om de vers gevangen vis van de zeil trawlers aan wal te brengen voor de verkoop.
Hier is dus sprake van een vroege vorm van intensief, mechanisch en industrieel vissen,
De naam van deze soort visserij heeft zij te danken aan het feit dat voor de manipulatie van de vis gebruik werd gemaakt van kisten met een afmeting van ongeveer 80x 50 x15  cm.
Dit waren platte kisten zonder deksel met een inhoud van 4  ½  stone, wat een gewicht vertegenwoordigde  van zo'n 28 kg.
Net zulke kisten heb ik voor de oorlog met honderden en zelfs meer opgestapeld gezien bij een rokerij aan de Zeesluisweg,  Deze kisten lagen hoog opgestapeld en met meerdere van mijn vriendjes en een zoon van de eigenaar hebben wij hierin nog hutten gebouwd. Uit de hoogte keek je neer op de pakkerij van AZ, op de hoek van de Zeesluisweg en de Schokkerweg.
De herkomst van deze kisten is met niet bekend,  evenmin als de gewezen inhoud er van,
Misschien kan ROKER hier iets meer van vertellen ?

De vissende schepen waren ver van hun havens verwijderd aan het vissen en bleven weken aaneen op zee.
Op vaste dagen kwamen snelle stoomkotters of stoomtrawlers vanuit London naar de vloot gevaren en de gevangen vis werd in kisten  met behulp van geroeide open boten,  in weer en wind , naar de kotter of trawler over gebracht. Zodra de kotter/ trawler de vangst van de gehele vloot had geladen werd direct de terug reis aanvaard om met grote snelheid de vismarkt in London te halen, in welk soort van weersgesteldheid en zeegang. Meestal werd een collega kotter/trawler gesignaleerd op weg naar de vissende vloot om een volgende lading vis te halen.
Bij grotere concentraties van vissende schepen werden er meerdere kotters ingezet.
Kotters, trawlers en trawler bemanningen hadden allen hun aandeel in de nimmer eindigende strijd om de vismarkt Billingsgate in London te bedienen en te voldoen aan de onverzadigbare vraag naar verse vis,
Deze vismarkt was aan de noordzijde van de Thames gelegen  bij Canary wharf  aan de Lower Thames street..
In mijn Müller en Co periode rond  1954 /55 heb ik deze visafslag nog wel eens bezocht. Toen werd geen vis meer per schip aangevoerd en als ik foto's van de Boxing periode bekijkt, was er weinig veranderd aan de outfit van  het personeel werkzaam in afslag. Toen waren zij ook gekleed in een wijde witte kiel en een leren platte hoed met brede rand.. De aangevoerde vis werd toen ook al in kisten op het hoofd gedragen zoals in de Boxing periode.

De trawler vloot bleef constant op de visgronden voor jaren achtereen. Als een schip de visgronden verliet door gebrek aan brandstof of proviand en op weg was naar Hull werd haar plaats direct door een trawler van de Humber rivier ingenomen.
Een verslag uit het logboek van de trawler Viola laat dit in aantal dagen zien..
                 Reizen                 Op Zee        Thuis           Duur der reis.
1907           8                          317               48                   39
1908           8                          321               45                   40
1909           9                          320               36                   36 ½
Een 46 jarige stuurman van een andere Boxing Fleet trawler maakt in de periode van 1 Augustus 1904 tot 6 Januari 1905  4 reizen, 190 dagen op zee en 21 dagen thuis.
Gemiddelde reisduur 35 dagen.
In eerste opzicht lijken de reisduur van de schepen erg lang, zeker voor een trawler welke normaal het hele jaar door kan vissen en zonder dit Boxing systeem veel meer reizen zou kunnen maken van kortere duur.
Ik heb mijn moeder vaak horen vertellen dat in de periode 1930 -1940 het herhaaldelijk voor kwam dat mijn vader op de haring logger ook herhaaldelijk reizen van 5 weken maakte.

Hull had in die tijd vier Boxing vloten. Zij werden genoemd naar de naam van hun reder, of naar een merkteken op de schoorsteen van het schip of de plaats waar gevist werd,  Zo was er de Gamecock vloot, Great Northern vloot, de Rode Kruis vloot en de Hellyer vloot.
De totale operaties van de betreffende vloot werden door 1 man geleid en hij had de titel van Admiraal van de vloot. Het was altijd een ervaren en succesvolle schipper, een man met een levenslange kennis van de zee en bezeten van de onophoudelijke jacht naar vis, die door de vloot werd gezocht. Een man met een tegenwoordigheid van geest en een persoonlijke gedrevenheid om deze ijzeren vloot en stoom armada te leiden en het hoofd te bieden aan wat de grillige Noordzee ook op hem afstuurde.
Zijn schip was herkenbaar aan  lichten in een kruisvorm aan haar mast  zodat zij gemakkelijk door de vloot,  uit de wirwar van schepen,  was uit te pikken.
Het logboek van een der Admiraal nl. John Glanville laat zien dat een Admiraal ook lange tijd op zee doorbracht.
1923    290 dagen op zee      75 dagen thuis
1924    312     ,,      ,,    ,,       54     ,,      ,,
Eén van de bekendste en meest ervaren Boxing Fleet Admiraal was Admiraal Foot.

Bij de vroegere Belgische en Franse visserij bij New Foundland stonden de vloten ook onder commando van een Admiraal.

De moeilijkste taak in het geheel van de Boxing visserij was het overbrengen van de gevangen vis naar de kotter.
Zeker bij wat slechter weer waren het met deze open roeiboten hachelijke tochten,
waar veel van deze boten het zwaar te verduren hadden. De gemiddelde levensduur ven een boot was maar 18 maanden.
Maar niet alleen de boten hadden het zwaar te verduren. Van de bemanning van de boten werd grote kracht inspanning gevraagd om de kisten vanuit een deinende open boot aan de bemanning van de kotter aan te reiken, wat veelal moest  gebeuren met gevaar voor eigen leven. Het gebeurde vaak genoeg dat man en kist in het water terecht kwamen met noodlottige gevolgen voor de man. De eigenaar van een grote hoeveelheid smack's die deelnamen aan de Boxing Fleet heeft eens verteld dat er gemiddeld 30 tot 35 mannen per jaar  het leven lieten bij het overbrengen van de vis naar de kotter.

Wordt vervolgd

[J.H.]

Porter of Billingsgate, het hoofddeksel was extra verstevigd om de kisten / manden met vis te kunnen dragen.

[Post Boy]

Jan en Cor,

Hartelijk dank voor de voortreffelijke verslagen van de Schotse en Engelse visserij.


gr.Dirk.

[J.H.]

Billingsgate Porter's hoofddeksel, hoed ??

[J.H.]

Seinen van de "Admiral" naar zijn vloot

[J.H.]

Verongelukt

[J.H.]

R-262-

[J.H.]

H-1490-Regalia

[J.H.]

Smack-
De eerste smacken waren ongeveer 40 ft met 1 mast.

[J.H.]

GY-983-Flower of the Forest
Geb. in 1884 en in 1898 verkocht naar Denemarken
Grimsby had een keer 890 van deze vaartuigen geregistreed staan.

[J.H.]

`Admiral` Henry George Foot van de Gamecock Fleet ( Kelsall Bros & Beeching)  aan boord van de trawler Gamecock, genaamd naar het haan symbool in de schoorsteen v/d trawler

[J.H.]

GY-939-Gannet
Fish Carrier

[J.H.]

GY-938-Pelican
Fish Carrier

[vreemdeling]

2
Voor de vloot was een strikt plan uitgewerkt.
Alle schepen maakten 3 trekken per dag en er werd om 6 uur s'morgens, om 6 uur s'avonds en om middernacht gehaald.
De periode overdag werd gebruikt om de gevangen vis naar de kotter over te brengen,
Ook hiervoor was een manoeuvreer plan opgesteld.
Geen enkel schip mocht de boeg van de kotter kruisen van BB naar SB of op een dergelijke manier naderen.
De schepen moesten zich na de lossing van haar vis naar de lij zijde van de kotter verplaatsen om daar hun open sloepen weer op te pikken.
De open sloepen namen na hun lossing weer lege kisten mee retour,
Alle schepen moesten uit de weg gaan voor een schip dat zijn open sloepen bezig was op te pikken.
De kotter lag in het algemeen in het centrum van de vloot concentratie.

Rond het vis gebied lagen meerdere schepen als baken waar men niet buiten mocht komen.
Bij deze vissende vloot was ook een vaartuig van de Mission to Seaman  aanwezig wat als hospitaal schip fungeerde.
Schepen mochten geen signalen geven per stoomfluit of op een andere manier.
Indien noodzakelijk mocht een aanhoudend  signaal op de stoomfluit worden gegeven om aandacht te trekken.

De oorsprong van Fleeting is in 1920 voort gekomen uit de plaats Barking Essex waaruit een gezamenlijke vloot trawlers in combinatie ter visvangst er op uit trokken..
In 1864 reeds opereerde de firma Hewett's met 2 vloten.
Haar Home Fleet visten in het zuidelijke deel van de Noordzee en haar Short Bleu Fleet visten meer naar het Noorden.
De Home Fleet, bestaande uit zo'n 120 tot 200 smack's , visten in de Lente periode in de buurt van de Hollandse kust. In Mei tot Juli visten zij ter hoogte van Terschelling en Ameland en in het najaar concentreerden zij zich op de Doggersbank en de Silver
Pits.
Andere havens gingen ook over op  Fleeting en het systeem werd verfijnd en verder ontwikkeld.
Schepen uit Hull maakten rond het midden van de 19e eeuw een begin met het vissen bij de Hollandse kust en soms gebruikten zij de voordelen van de Hewett vloot door de gebruikmaking van haar kotters, om de door hun gevangen vis naar de markt te brengen.
Uiteindelijk werd er een begin gemaakt met een reorganisatie van de Hull vloot en eigen kotters werden uitgerust om hun eigen vis naar de markt te brengen. De manier van werken waar Hewett mee was begonnen en ook op de anderen vloten werd toegepast, werd  “Bulking “ ( los gestort ) genoemd.
Manden met vis werden van de zeiltrawlers naar de kotters gebracht en de opbrengst van de vis werd verdeeld over de gehele vloot.
Dit systeem werkte in de hand dat hardwerkende en luie mensen gelijk werden geschakeld bij de betaling en om dit te voorkomen werd door de reders uit Hull en Grimsby het gebruik van kisten ingevoerd en een merkteken werd aan  elke aangeleverde kist bevestigd,  zodat in de toekomst iedereen beloond werd met de vruchten van zijn eigen arbeid.

Het eigenlijke Fleeting werd alleen in de zomer maanden uitgevoerd omdat er problemen waren bij de overbrenging van de vis met de open boten vanaf de trawlers naar de kotters  door aanhoudend slechte weersomstandigheden.
De pogingen van de reders een winter Fleeting in te stellen ontmoette in 1880 een breed verspreide weerstand in de Humber regio van haar totale visserij industrie.
Ondanks de grote onrust en het algemene grote verlies aan mensen levens, bleef de winter Fleeting vanuit Hull toch doorgaan.. Zelfs ondanks het verlies aan mensen levens van 180 visserlui uit de Hull regio, tijdens de hevige storm in Maart 1883.

Rond 1880 werden de zeilsmack's al snel vervangen door stoomtrawlers en hierdoor werd al spoedig in de meeste havens de Fleeting beëindigd,
De reder Hewett echter, nu werkend vanuit Great Yarmouth, bleef stug doorgaan met het gebruik van zeilvaartuigen,  maar werd toch rond 1890, door het gebruik van de onrendabele zeilvaartuigen,  gedwongen te stoppen met zijn activiteiten en wat tot resultaat had dat de vloot werd opgelegd in Gorleston.
Een aantal visserlui uit Great Yarmouth die op de Hewett vloot hadden gewerkt stapten over naar de Boxing Fleet van Hull.
De laatste Boxing Fleet vanuit Great Yarmouth, die werd samen gesteld uit het overblijfsel er van en nu door de reder Charles Hellyer werd gerund, ging in Maart naar zee.
Bijna ieder schip van de Hellyer vloot had een naam van een figuur uit de wereld van Shakespear.
Veel van de trawlers van de Boxing Fleet gingen in de W.O.1 verloren in dienst van de Admiraliteit. Zij speelden een belangrijke, maar niet zo'n begeerlijke rol  in de oorlog tegen U boten en mijnen of terwijl vissende,  tot zinken werden gebracht door Duitse oorlogsschepen, ondanks dat zij ongewapend waren . Meestal werd wel de bemanning nog toe gestaan in de open boten te gaan en weg te roeien.
Na de W.O.1 werden de vier Boxing Fleets terug gebracht naar  twee en de laatste activiteiten eindigden in 1936.
In de jaren tussen de W.O. 1 en W.O.2 werd er door de Engelse visserlui minder “wit vis” gevangen in de Noordzee en de reders uit Hull concentreerden zich hoofdzakelijk op de verre visserij bij Ijsland , Barends Zee of elders.
Eén stoomtrawler van de oorspronkelijke Boxing Fleet die deze periode overleefde was de Viola,  in 1906 gebouwd en eerder deel nam aan de Hellyer Boxing Fleet.
Zij werd door de Admiraliteit gevorderd en voer tot na de oorlog met een bemanning uit Hull.
Deze trawler stond erg op de voorgrond in de maritieme oorlogsvoering,  door het  tot zinken brengen van twee Duitse U boten.
Na de oorlog werd de Viola aan Noorwegen verkocht en eindigde haar zeegaande carrière in de zuidelijke Atlantic. Haar naam was nu Dias en de trawler lag in Grytviken in South Georgia .( Falkland eilanden )
Het schip werd herenigd  met haar scheepsbel die recent gelokaliseerd was in Noorwegen.
Deze scheepsbel werd toen gebruikt in een ceremonie bij een herdenking van de  wapenstilstand.

Het idee om ijs te gebruiken in de vis industrie komt oorspronkelijk uit China.
Een reizende Engelsman bezocht in 1786 China en ontdekte dat er langs de kusten veel opslagplaatsen waren, waar ijs in werd bewaard en de Chinese visserlui sneeuw in hun scheepjes hadden en hiermee hen in staat stelden om de vis ver landinwaarts te brengen.
Een Schotse landheer probeerde dit nieuwe idee bij de zalmvisserij, waar de zalm tot nu toe alleen lokaal vers kon worden gegeten en veelal werden “gekipperd “of gerookt, om bewaarbaar te houden.
Vroeg in de 19e eeuw werden ijshuizen gebouwd bij de hoofd centra van de zalm visserij en o.a . ook in Berwick.
Verse zalm werd in ijs verpakt en per zeilende postboot ( en later per stoom vaartuig ) naar de Londense vismarkt Billingsgate gebracht en waar de vraag naar zalm ogenblikkelijk leidde tot grote prijs verhogingen en de zalm een kostbaar gebruiks- artikel maakte.

De reder Hewett uit Barking werd zich gewaar dat zijn woonplaats omgeven was door vennen, die bij strenge vorst dicht vroren. Hij stelden bewakers aan om toezicht te houden op de vennen en dat de ijslaag niet werd vernield op het moment dat de ijslaag zich vormde.
Bij een bepaalde dikte werd het ijs in stukken gezaagd gezaagd en naar een speciaal gebouwde ijskelder  gebracht, waarvan de wanden acht voet dik waren en een capaciteit had van 10 duizend ton.
De dunne ijsplaten in de opslagplaats  vroren aan elkaar vast door het gewicht van lagen ijs die hier boven op elkaar werden gestapeld en vormde zich zo tot blokken.
Deze blokken ijs bleven de gehele zomer houdbaar en zelfs tot aan November.
De lokale boeren ontvingen  voor het transport vroeg in de winter vanaf de vennen naar de ijskelder 10 tot 15 shilling voor een karrenvracht van 30 cwt ( ong. 1500 kg. ) en bij het naderen van het voorjaar kon dit weleens tot 4 shilling terug lopen.
Voor veel van deze boeren was dit transportwerk de meest waardevolle opbrengst van hun bedrijfvoering in een jaar.
Kleine schepen , ijstrekkers genaamd, brachten het ijs stroom afwaarts om de trawlers en de zeilsmack's te bevoorraden en deze hadden zo hun eigen poelen, waaruit zij  hun ijs uit betrokken , niet meer nodig.
Voor de smack's uit Hull die gebruik maakten van het ijs van reder Hewett, moesten hiervoor een bedienings geld betalen van 20 procent.

In 1859 was een eigenaar van smack's uit Hull, Robert Hellyer genaamd, op het idee
Deze persoon was vier jaar eerder van Brixham naar Hull verhuisd en was lid van     een  familie, die de grootste trawler vloot van Engeland beheerde.

Vier reders uit Hull vormde samen een vereniging en lieten kotters bouwen, groter dan de normale trawlers, om er het ijs mee te vervoeren.
De kelders van de grote opslag loodsen bij de havens, werden door hen gehuurd om het ijs, in zaagsel verpakt tijdens het transport, op de slaan en met zaagsel te bedekken.
Het ijs was afkomstig van Noorse meren en werd met grof getande zagen in stukken gezaagd en per paard en slede naar de laadplaats vervoerd.
Ondanks het zaagsel tijdens  transport en opslag, was het Noorse ijs hygiënischer als het Engelse ijs uit de vennen.

Wordt vervolgd

[K DAK]

 even die dan