Herinneringën deel 1

[vreemdeling]

Op vrijdag 26 mei komen we om vier uur in de morgen aan in de Deense plaats Aarhuus en de ontscheping begint om zeven uur. Wij en ook onze bagage worden in vrachtauto's geladen en naar een doorgang tehuis gebracht.
Hier kunnen we ook wat geld wisselen.
In Denemarken schijnt toch nog wel het een en ander te koop te zijn, maar met vijf Deense kronen kom ik niet ver en koop dan maar niets.
Ook in dit doorgangs tehuis weer koffie en soep en proviand voor de verdere reis en in de middag krijgen we onze vervoersbiljetten voor de verdere reis per trein.
Om acht in de avond wordt er appel gehouden en krijgen we instructies betreffende de verdere reis.
Wij met onze bagage worden weer per vrachtauto naar het station gebracht, waar een passagiers trein gereed staat
Er verloopt nog al wat tijd voor dat alle verlofgangers van het doorgangs huis naar het station zijn gebracht en na lang wachten vertrekt de trein toch uiteindelijk.
De trein is prop vol.
En wat we ook proberen om wat te slapen,  het lukt ons niet erg.
Er is weinig ruimte en iedereen schijnt veel bagage bij zich te hebben.
En wij zeker, want buiten onze zwarte zak vol met kleding en uitrustings stukken zoals laarzen en oliegoed, moeten we ook nog onze dekens mee sjouwen.
Aan boord kunnen we niets achter laten , want we weten niet of we ooit nog terug zullen gaan naar Noorwegen.

Het is zaterdag zeven uur als we de grens van Denemarkenen en Duitsland passeren
Het tweede land op onze reis ligt nu achter ons. Nog maar één land te gaan en we zijn in Holland.
Maar voor we verder rijden weer een passen controle en vervolgens na drie uur rijden komen we in Hamburg.
Na informatie horen we dat de extra trein voor de verlofgangers is uitgeschakeld en krijgen het advies nu maar zelf te proberen om met de treinen van de normale dienstregeling, verder te reizen.
Om één uur in de middag vertrekt er een trein naar Hamm en we vinden gelukkig nog een plaats in deze trein.
Door allerlei oponthoud onderweg duurt de reis zeven uren voor we in Hamm aankomen.
Hier moeten we overstappen in de trein die richting Oberhausen gaat en om middernacht komen wij ook daar aan.

Weer wachten op onze volgende treinverbinding richting Arnhem die om zes uur in de morgen zal vertrekken.
Een spoorweg ambtenaar wil onze vervoers biljetten zien en zegt dat we met deze, ons verstrekte  biljetten, niet verder kunnen reizen.
Na overleg met zijn chef blijkt dan, dat het als nog mogelijk is, omdat de biljetten ons zo zijn gegeven en er verder niets aan kan worden veranderd.

Het is al eind mei en hier in Oberhausen is het niet zo koud als we in het noorden gewend zijn en we proberen wat te slapen op de banken in de wachtkamer.
Maar ook dat is ons niet gegund.
We worden in onze slaap gestoord door lucht alarm. Na twee uur in de schuilkelder te hebben gezeten, wordt het sein veilig gegeven en mogen weer naar de wachtkamer.

Voor we in de trein stappen worden nogmaals onze papieren gecontroleerd en het blijkt , dat onze reis biljetten toch niet in orde zijn en we moeten nieuwe kaartjes kopen tot aan Arnhem , anders mogen we niet mee.
We kunnen wel op onze strepen gaan staan, maar dan komen we hier niet vandaan en kopen dus gauw de kaartjes.

Om zes uur vertekken wij en om 9 uur passeren we in Emmerich de Duits / Hollandse grens en hebben ook hier weer eens passen en bagage controle.
De douane vindt bij ons alles in orde en zijn snel met ons klaar.
De derde landgrens wordt gepaseert in we zijn weer in Holland.
In Arnhem moeten we weer overstappen en in Utrecht nog eens.
Voor mijn mede reisgenoten  is het de laatste overstap , maar ik stap in Gouda nog eens over en  ik  stap uiteindelijk 's-middags om twaalf uur in Leiden uit de trein.
Na een zeer vermoeiende reis van twaalf dagen en in het totaal acht maanden en zes dagen van huis te zijn geweest.

Onze vriend eindigt zijn reisverslag met de woorden....Als je verre reizen doet,
                                                                                        dan kan je veel verhalen.
Wat hij dan ook zeker heeft gedaan

en was getekend P.de Jong.




Einde

[vreemdeling]

De schrijver van het reis verslag is beslist geen domme jongen geweest,
De stijl van schrijven is eenvoudig maar vrijwel zonder schrijffouten.
Maar wel gebruikmakend van de spelling van die tijd, dus met dubbel oo enz.   Alle genoemde plaatsnamen zijn correct weergegeven.
Soms schrijft hij woorden in zijn verslag, zoals je het in het Scheveningse dialect zou uitspreken. b.v. Harnhem waarbij hij dan Arnhem  bedoelt en wat hij dan zelf verbeteert door de letter H dan weg te strepen.
Het is ook een echt menselijk verhaal zoals bv. de ontvangst van een brief met de foto van zijn vrouw en het tragische ongeluk van zijn oudste broer.
Zover ik uit het reis verslag kan opmaken, was deze broer in Duitsland te werk gesteld.
In het begin van het verslag krijgt hij nog regelmatig brieven van een broer in Duitsland, maar later wordt dit niet meer vermeld. 
Ook is hij en de rest van de bemanning niet gewend om zo lang van huis te zijn.
Een vooroorlogse visreis met een logger duurde hooguit vier weken en de vangst moet al heel slecht zijn wilde het vijf weken duren.
Hier in dit verhaal zijn ze acht maanden van huis.
Dat maakt nogal een groot verschil.

Om het verhaal goed te kunnen volgen wil ik u aanraden een atlas te raadplegen om te bekijken waar deze mensen op hun verre reis terecht zijn gekomen.

Laat een na-oorlogse generatie deze mensen niet veroordelen als collaborateurs.
Het zijn vissers.
In september 1939 werd een groot gedeelte van hen reeds werkloos door het uitbreken van de 2e wereld oorlog en alle schepen noodgedwongen de haring visserij beëindigden.
In de periode 1940-1945 is een klein gedeelte van hen nog werkzaam geweest op de diverse schepen in de kust visserij.
Na de vorderingen door de Duitse bezetter van ook deze schepen, werden zij op nieuw werkloos en werk aan de wal was veelal niet beschikbaar.
Men liep als werkloos arbeider een grote kans om gedwongen te werk gesteld te worden in Duitsland .
Iemand die het vrije leven op zee gewend is, kan men niet zo maar in een fabriek laten werken.
En misschien waren zij wel op zo’n gevorderd schip van de kust visserij werkzaam geweest en zo noodgedwongen een keus hebben moeten maken.
Of in Duitsland werken of blijven varen.

Of de leden van de bemanning van de Clara na hun verlof in Nederland nog naar Noorwegen zijn terug gekeerd is mij onbekend. .
Het schip zelf is in 1945 in het hoge noorden van Noorwegen terug gevonden en naar Nederland terug gebracht.
Na haar verbouwing van vrachtlogger naar haringlogger, werd zij weer toegevoegd aan de vloot van de Scheveningse visserij schepen.

De schipper B. Rog, de kapitein in het dagboek, zien we vrij snel na de oorlog in 1945 alweer terug als schipper op de  Sch. 30 “Ster
De monteur Maarten Buijs, de machinist in het dagboek,  blijkt in de na- oorlogse periode de schipper te zijn van de Sch. 310 “Excelsior“.
Ën  matroos P.de Jong, de schrijver van het dagboek,  vinden we later terug als schipper van  andere loggers van dezelfde maatschappij,.n.l.
Van 1947 t.m 1951 op de Sch.69  “Zeevaart “, in 1953 op de  Sch. 25 “Noordzee “ en in 1962 op Sch. 9 “Prinses Christina “.

De schipper en de monteur worden in het dagboek kapitein en machinist genoemd.
Ik veronderstel dat dit zijn oorzaak vindt in het feit dat de Duitse opdrachtgevers en inspecteurs hen als Herr Kapitän en Herr Machinist hebben aangesproken.

Dit verhaal is in feiten begonnen met het ontvangen van een persoonlijk bericht van een mij onbekend persoon. Ik kende wel zijn naam waar mee hij wel artikelen plaatste op deze  site.
In deze PB werd mij het in het kort het volgende gevraagd……

Cor,
Ik ben al jaren lang in het bezit van een dagboekje waarin per dag gegevens worden  bijgehouden over een reis van een vrachtlogger in Noorwegen tijdens de oorlog.
Ik doe hier verder niets mee, want ik kan niet zo goed schrijven.
Zou jij kans zien hierover een verhaal te schrijven. Het zou misschien wel leuk zijn voor de mensen die hier nog iets van weten.

Over zo’n vraag moet je eerst wel even goed nadenken en na rijp beraad besloot ik om het te doen, mits het dagboekje voldoende gegevens zou bevatten voor een goed verhaal.
Ik heb hierna een PB terug gestuurd met de vraag…

Ik neem aan dat u in Scheveningen woont.
Binnenkort ben ik in Scheveningen voor familie bezoek. Kunnen we ergens afspreken om elkaar te ontmoeten.

Het antwoord op deze PB was positief en wij hebben elkaar in het Zeemanshuis in Scheveningen ontmoet.
En zo ben ik op 14 maart in het bezit gekomen van het dagboekje.. Na bestudering van het verslag, zag ik wel een mogelijkheid om hierover een verhaal te schrijven.
En na de nodige notities te hebben gemaakt, ben ik aan het schrijven geslagen.
Het geschrevene diverse malen opnieuw gelezen en steeds weer zinnen,  woorden en taal fouten verbetert.
Hierna volgde nog eens een extra controle door een andere persoon.
In mijn voordeel was, dat ik enigszins de kennis had over de vaart in de Noorse fjorden.
Door de diverse reizen in de houtvaart, die ik,  in mijn nog jeugdige dagen heb gemaakt naar de Witte- en Karazee, werden altijd de fjorden route genomen.
Zowel op de heen- als de  terugreis en altijd onder begeleiding van een loods.

In het begin had ik acht deel verhalen geschreven, maar bij plaatsing van het eerste verhaal op deze site liep het direct al mis.
Een te plaatsen artikel mag de 10.000 karaktertekens niet overschrijden en heb hier door de acht deel verhalen weer in drie of vier delen moeten splitsen om het verhaal op de site te kunnen plaatsen.
Op 14 april is het laatste stuk van het verhaal geplaatst.
Het schrijven van het verhaal heeft veel van mijn vrije tijd  gekost, maar ondanks alles heb ik het met erg veel plezier gedaan en er veel genoegen  aan beleefd.
Ik hoop dat aan de vraagstelling is voldaan,  om een herinnering te schrijven, voor die personen welke omstreeks die tijd nog in Noorwegen bij de vrachtlogger vaart hebben gewerkt.
Met als basis de gegevens uit de inhoud van het reis verslag.

Ik wil mijn dochter Vivian den Hollander-Spaans , schrijfster van kinderboeken, hartelijk danken voor haar vrijwillig aangeboden medewerking bij het corrigeren van de teksten van het verhaal, als eind controle voor het plaatsen.

En niet te vergeten Cor Harteveld , die ik wil bedanken voor zijn steeds groeiend enthousiasme bij het plaatsen van foto’en tekeningen tijdens de plaatsing van de diverse afleveringen van het verhaal op deze site.

Vreemdeling

[demarico]

Cor  bedankt voor de prettige samenwerking het is een mooi stuk
geworden de groeten van deze kant en tot wederhoren en ziens
 gr.Cor

[Rinus.N]

het zijn weer hele mooie en interesante verhalen Vreemdeling en ook de foto,s van Demarico ,
 heb de oorlog niet bewust mee gemaakt
 maar wel in het gebiedt waar zich je verhaal afspeelt geweest
 en de tocht binnen door de fjorden meer maals ge maakt
 op weg naar Alta en Bossekop
 

[Cloggy]

Bedankt voor dat verhaal vreemdeling.
Ik heb het met veel plezier gelezen, het was zeer interessant.

[J.H.]

Cor & Cor bedankt, een uniek verhaal , prachtig geschreven en bewerkt.
Vr. gr.
Jan.

[Jan Canuck]

Bedankt voor dit heel boeiende verhaal Vreemdeling
Ik heb het met spanning op de voet gevolgd.
Na 50 jaar in Canada weet ik wat kou is en kan me haast niet voorstellen dat de dagboekschrijver die kou en werk omstandigheden heeft kunnen overleven.
En nergens hoor je hem klagen.

[Wybe-M2]

Prachtig zoals jullie beiden (Cor & Cor) samenwerkten!

[Post Boy]

Beste vreemdeling!!!

Bedankt voor de boeiende verhalen uit het dagboek,des te interessanter voor mij omdat de bewuste monteur een oom van mij was.Maar helaas nooit van deze verhalen gehoord!!!.
Ook Demarico bedankt voor de aanvullingen.

Hier Maarten Buijs ( met kapiteins pet) als schipper op de Sch-310 "Exelsior".


gr.Dirk.

[GerardKnoester]

Dirk bij Visserijschepen Scheveningen,staat deze foto Duidelijker.

Hier dus:
 En dan Sch.310
http://www.scheveningen-haven.nl/info/schepen/index.htm
Gerard.

[Post Boy]

Bedankt Gerard du Pers.

Had het over het hoofd gezien,heb de foto hier in een lijstje staan en effe gescand.


gr.Dirk.

[mink]

beste mensen,
 Mijn comnplimenten voor het prachtige verhaal over de scheveningers en de vrachtvaart in de oorlog. Mooi bewerkt door jullie. Het geeft een duidelijk en mooi  beeld van wat de mensen in die tijd doormaakte.
een mooi stuk samenwerking ook waarbij de inhoud en het verhaal voorop stond en de mensen die het verhaal bewerkt hebben zich zelf niet belangrijk/op de voorgrond stelden. Zo kan het dus ook

klasse.

gr

Mink

[Rinus.N]

berichten die niets van doen hebben met het verhaal zijn/worden verwijdert

[peter.rog]

cor en cor....
ik heb met plezier jullie verhaal gelezen!

[vreemdeling]

Naar aanleiding van het verhaal van de vrachtlogger Sch.130 Clara de volgende vraag.
Zijn de reders na de oorlog schadeloos gesteld voor de vordering van hun schepen tijdens de oorlog en voor het verloren gaan van de diverse schepen.?

De bemanning van de Sch. 15 die net voor de oorlog in de grond werd geschoten, heeft wel vergoeding gekregen voor hun verloren geraakte spullen.
Zij konden deze vergoeding in Den Haag  incasseren op 10 mei 1945, de dag dat de oorlog met Duitsland ontbrandde.
Ik neem aan dat de reder J.J. toen ook schadeloos is gesteld voor het verlies van het schip.

Vreemdeling