Vraag en antwoord & Wie wat waar

Ik kan mij herinneren ( 1960) dat wanneer er iemand in de straat overleed (en niet alleen bij het wegblijven van een logger) dat behalve bij het huis van de overledene ook bij de naaste buren witte lakens voor de ramen hingen. Op de dag van de begrafenis niet alleen de naaste buren, maar bijkans de hele straat.

Waar komt dit gebruik vandaan? Ik neem aan uit eerbied of medeleven. Was dat alleen op Scheveningen zo of ook in andere (vissers)dorpen. Doet men dit nog steeds?

men doet dit niet meer

Volgens mij oorspronkelijk om te voorkomen dat de geest van de overledene weer terugkeerde. Ook de spiegels werden afgedekt.

kan me de lakens voor de ramen nog goed herinneren van de periode 1945 - 1950 of later,
klaarblijkelijk kwam dat in veel streken voor.

Piet dit is nog tot de jaren '60 gebleven maar werd aldoende steeds minder. Ik kan het me nog herinneren en Metser ook en wij zijn van dezelfde data. Maar het dwong wel altijd respect af  in de buurt als de ramen gesloten waren.

Witkwast   

helemaal mee eens Aad.
Zeker op de dag van de begrafenis als ook de buren de lakens voor de ramen hadden uit respect

K

op urk doen we nog steeds de lakens voor de ramen.
volgens mij stamt dat af van een oud gebruik om de (kwade) geesten buiten te houden.
kan het mis hebben natuurlijk,maar dat is mij eens verteld.

groet Rob

Klopt Rob,

het is een oud gebruik uit vroeger tijden om de "geesten" buiten te houden.
Toch is het nu meer een teken van rouw.
als er nu iemand sterft doet de hele familie of lakens voor de ramen of de gordijnen worden dicht geschoven.
mijn schoonouders hebben standaard een groot laken liggen voor sterfgevallen in de familie.
ook is het een signaal aan de buitenwereld van; hee wacht ff hier stil zijn en respect betonen i.v.m. de overledene.

De witte lakens voor de ramen staat mij nog goed bij. Ik kan mij nog goed herinneren dat toen mijn moeder begin 1948 overleed bij ons  de ramen met witte lakens werden bedekt. Wij woonden na de evacuatie in de buurt van het Hollands Spoor en de hele straat was dus zodoende op de hoogte. Ik heb dat gebruik verder nooit in de straat waar wij woonden gezien. Ik weet nog goed dat op onze jassen ook van die ruitvormige zwarte stukjes stof werden genaaid en dat we een vaste periode in rouw waren. Er is mij één ding duidelijk bijgebleven dat is dat toen mijn moeder met zo'n zwarte lijkkoets  met onze volgkoetsen naar de Kerkhoflaan reden via de binnenstad van Den Haag , de mensen stilstonden en de mannen hun hoed afnamen. Waar zal je dat vandaag nog tegenkomen? De pepermuntjes en de Eau de Cologne van mijn opoe proef en ruik ik nog.  Helaas in de moderne jachtige tijd is dat allemaal voorbij. gr. Leen

Ja, die ruiten kan ik me ook nog herinneren. Zat bovenin op een mouw genaaid.
Toen het sluiten met witte lakens uit de gratie raaktte deed men de luxaflex naar beneden of de overgordijnen dicht.
Dat er een doek of de spiegel achterstevoren werd gedaan..ik dacht altijd dat je dan niet ijdel mocht zijn tijdens de tijd dat de overledene nog niet was begraven.
Nu was het zo dat er vroeger altijd thuis opgebaard werd en niet bij een begrafenisondernemer dus alles stond dichterbij, het rouwen.

Meertens Instutuut:Met het sluiten van gordijnen en stilzetten van de klok na een sterfgeval gaf men aan dat voor de dode de eeuwigheid was ingegaan. Het afdekken van spiegels en ramen was (ook) een maatregel tegen weerspiegeling. Een vertrekkende ziel die zichzelf weerkaatst ziet, kan schrikken, de weg kwijtraken, zielen van levenden meevoeren en / of spoedig een tweede sterfgeval veroorzaken, was de gedachte. Het waren heel gangbare gebruiken.
Meer hierover kunt u vinden in: H.L. Kok, De geschiedenis van de laatste eer in Nederland (Lochem 1990) of in zijn Funerair lexicon (Maastricht 2000).

Witte lakens voor de ramen :

Ik ben geboren en getogen in Rotterdam-Zuid, "nogal ver"  voor de oorlog.

Maar ik herinner mij, dat bij een sterfgeval en op de dag van de begrafenis
bij een groot gedeelte van de buren (en niet alleen de naaste buren !)
witte lakens voor de ramen werden gehangen, als een teken van medeleven.
Tegenwoordig zie je dit niet meer; misschien nog wel in (boeren-)dorpen ?