Oude Sporthelden

[Gina]

Toen hij 14 jaar was verhuisde de familie naar Santa Clara, zodat Mark getraind kon worden door George Haines van de Santa Clara Swim Club. Door deze verhuizing moest zijn vader elke dag meer dan 125 kilometer naar zijn werk rijden.

In augustus 1965, toen hij 15 jaar oud was, deed hij mee aan de Maccabiah Games in Tel Aviv. Hij won er vier Gouden Medailles en werd uitgeroepen tot de beste atleet van de spelen. Het waren de eersten van een reeks belangrijke overwinningen.

In 1968 nam hij deel aan de Olympische Spelen in Mexico City. In 1967 had hij nog vijf Gouden Medailles gewonnen op de Pan-American Games in Winnipeg. Bovendien was hij in het bezit van 10 wereldrecords en hij kondigde aan dat hij op deze spelen wel zes Gouden Medailles zou winnen. Dat liep echter anders. Hij won er slechts twee en dan nog alleen in teamverband, namelijk de 4 x 100 meter vrije slag en de 4 x 200 meter vrije slag. Daarnaast werd hij zelf tweede op de 100 meter vlinderslag en derde op de 100 meter vrije slag. Bij de 200 meter vrije slag werd hij zelfs laatste in de finale. Er worden twee redenen genoemd voor deze onverwacht slechte uitslagen. De eerste is dat hij door zijn opschepperig gedrag niet goed lag in de ploeg. Op latere leeftijd ging dat overigens beter. De tweede is dat hij gehinderd werd door een verkoudheid.



Teleurgesteld over dit resultaat ging hij tandheelkunde studeren aan de Indiana University om daar te kunnen trainen bij de legendarisch coach Doc Counsilman, die hem ook gecoacht had in Mexico City. Daarna won hij nog 8 individuele nationale titels. In 1971 ontving hij de James E. Sullivan Award voor de beste atleet van de Verenigde Staten. Hij werd uitgeroepen tot de beste zwemmer van de wereld in 1969, 1971 en 1972. Ook in 1972 studeerde hij af aan de Indiana University.

Vervolgens ging hij in 1972 naar de Olympische Spelen in München. Om daar zijn belofte over het winnen van zes Gouden Medailles waar te maken. En dat lukte. Het werden er zelfs zeven !!!, te weten de 100 meter vrije slag, de 200 meter vrije slag, de 100 meter vlinderslag, de 200 meter vlinderslag, de 4 x 100 meter vrije slag, de 4 x 200 meter vrije slag en de 4 x 100 meter wisselslag (waarbij hij de vlinderslag voor zijn rekening nam). Zijn individuele afstanden werden bovendien alle vier gezwommen in een wereldrecordtijd. En ook alle drie de estafettes leverden een wereldrecord op. Zijn laatste afstand zwom Spitz op 4 september 1972. Slechts enkele uren daarna, om 4.30 in de morgen van 5 september sloeg het noodlot toe.

Acht terroristen van de Palestijnse Zwarte September beweging klommen over het hek van het Olympisch Dorp, daarbij geassisteerd door nietsvermoedende Amerikaanse atleten die ook het Olympisch Dorp wilden binnensluipen. De Palestijnen hadden sporttassen bij zich waarin machinepistolen, geweren en granaten zaten. Eenmaal binnen gingen ze naar twee appartementen van de Israëlische ploeg waarvan ze gestolen sleutels bij zich hadden. Bij de inval in de appartementen werden twee Israëliërs die probeerden de indringers aan te vallen gedood. Negen andere werden gegijzeld. De gijzelaars werden aan handen en voeten gebonden en vervolgens aan elkaar. De terroristen eisten de vrijlating van 234 Palestijnen en anderen die in Israel gevangen zaten en dat die een vrije aftocht zouden krijgen naar Egypte. Daarnaast eisten ze de vrijlating van Andreas Baader en Ulrike Meinhof van de Rote Armee Fraktion, die in Duitsland gevangen zaten.

Het antwoord van Israel was kort en duidelijk, er werd niet onderhandeld. Israel bood aan om in terrorisme getrainde special forces te sturen, maar Duitsland weigerde dat. De Duitse politie die een bevrijdingsactie wilde uitvoeren was echter niet getraind voor dit soort acties. Onderhandelaars boden een ongelimiteerde hoeveelheid geld aan in ruil voor de vrijlating van de atleten, maar dit werd geweigerd.

De onderhandelaars waren blijkbaar wel in staat om de terroristen ervan te overtuigen dat hun eisen in overweging genomen werden, want de ultimatums werd steeds verlengd. De spelen gingen intussen gewoon door totdat een toenemende druk op het Internationale Olympisch Comité, 12 uur nadat de eerste atleet vermoord was, ervoor zorgde dat de spelen opgeschort werden.

Na meer dan een halve dag van intensieve onderhandelingen eisten de terroristen dat ze naar Cairo konden vertrekken. De Duitse autoriteiten veinsden dat ze daar op in gingen, hoewel ze wisten dat Egypte niet in de zaak betrokken wilde worden. Om 10 over 10 's avonds werden de terroristen en hun gijzelaars per bus overgebracht naar twee helikopters die op een nabijgelegen NAVO basis waren opgesteld. Met deze helikopters zouden ze overgebracht worden naar het vliegveld. Maar de Duitse autoriteiten waren helemaal niet van plan om ze te laten vertrekken.

[Gina]

Er werd een hinderlaag gelegd met vijf Duitse scherpschutters. Maar geen van deze schutters had daarvoor een goede training. Drie schutters bevonden zich op het dak van de verkeerstoren, één schutter bevond zich achter een service truck en de vijfde bevond zich achter een signaalkast op de grond.

Er stond een Boeing 727 gereed op de landingsbaan met vijf of zes gewapende Duitse politiemannen aan boord, gekleed als cabinepersoneel. De bedoeling was dat ze de terroristen die het vliegtuig kwamen inspecteren zouden overmeesteren en dat ze daarbij de scherpschutters de kans zouden geven om ze te doden.

Tijdens het transport per bus naar de luchthaven werd echter duidelijk dat er niet vier of vijf gijzelnemers waren zoals men had gedacht, maar dat het er acht waren.



Op het laatste moment, toen de helikopters al aankwamen, besloten de politieagenten in het vliegtuig, zonder het centrale commando te raadplegen, om de zaak af te blazen. Daardoor bleven alleen de vijf scherpschutters over om de terroristen, die meer in getal waren en ook zwaarder bewapend dan men oorspronkelijk dacht, in hun eentje uit te schakelen.

Om half elf 's avonds landden de helikopters en verschenen de vier piloten en zes van de terroristen. Vier van de terroristen hielden de piloten onder schot, waarmee ze hun belofte verbraken om geen Duitse gijzelaars te maken. Twee van de terroristen gingen het vliegtuig inspecteren en vonden het toestel leeg. Ze begrepen dat ze er ingeluisd waren en ze renden terug naar de helikopters. Het was toen ongeveer 11 uur 's avonds en de Duitse autoriteiten gaven het bevel aan de scherpschutters om het vuur te openen.

In de daarop volgende chaos werden twee van de terroristen die de piloten onder schot hadden gedood. De overige terroristen trachtten zich in veiligheid te brengen. Daarbij zochten ze dekking achter de helikopters, buiten het zicht van de scherpschutters. Ze schoten veel van de vliegveldverlichting stuk en door hun schoten werd de Duitse politieman die het commando had over de verkeerstoren gedood. De helikopterpiloten wisten te vluchten, maar de gijzelaars die vastgebonden waren konden dat niet. Ze probeerde wanhopig om zichzelf te bevrijden en er werden na het vuurgevecht afdrukken van hun tanden gevonden in de touwen waarmee ze vastgebonden waren.

De Duitsers hadden van te voren er niet aan gedacht om meer gewapende mannen aan te voeren. Dat deed men pas toen men zag dat men in een impasse zat. Men was echter vergeten om de wegen naar het vliegveld vrij te houden en de vrachtwagens waarin ze zaten kwam vast te zitten in het verkeer en arriveerden pas rond middernacht.

Om 4 minuten na middernacht op 6 september vuurde een van de terroristen in het wilde weg in een van de helikopters. Daarna gooide hij een handgranaat in de helikopter die een enorme explosie veroorzaakte, waarbij de helikopter ontplofte en alle gijzelaars gedood werden.

Twee andere terrorist renden over de landingsbaan waarbij ze op de politie schoten. Beiden werden gedood. Wat er precies met de andere gijzelaars gebeurd is staat nog steeds ter discussie. Volgens een Duits onderzoek werd één van hun eigen scherpschutters en een aantal gijzelaars per ongeluk door de eigen politie doodgeschoten. Een reconstructie van de gebeurtenissen door Time Magazine toonde aan dat een derde terrorist in de deur van de helikopter stond en de overige gijzelaars in een regen van kogels doodde. Daarbij explodeerde de helikopter.

Drie van de terroristen lagen op de grond, waarbij twee van hen zich dood hielden. Zij werden alle drie gearresteerd door de Duitse politie. De vierde nog overgebleven terrorist wist oorspronkelijk te ontsnappen, maar werd 40 minuten later ontdekt op de parkeerplaats van het vliegveld. Rond half twee werd hij doodgeschoten in een vuurgevecht met de politie.

Aanvankelijk werd het nieuws door reporters over de wereld verspreid dat alle gijzelaars in leven waren en dat alle terroristen gedood waren. Pas later werd de werkelijke omvang van dit drama duidelijk.

Op 5 september waren de Olympische Spelen voor 1 dag opgeschort, iets dat nog nooit eerder gebeurd was. Op 6 september werd in het Olympisch Stadion een herdenkingsdienst gehouden, bijgewoond door 80.000 toeschouwers en 3.000 atleten. De toespraak over de sterkte van de Olympische beweging van de voorzitter van het Internationale Olympisch Comité, Avery Brundage, bevatte geen enkele verwijzing naar de vermoorde atleten.

[Gina]

Veel van de aanwezigen in het Olympisch Stadion, die eigenlijk naar de voetbalwedstrijd van Duitsland tegen Hongarije kwamen, hadden lawaaimakers bij zich en zwaaiden met vlaggen. Toen een aantal toeschouwers een spandoek met de tekst: "17 doden, nu al vergeten ?" ontvouwden werden het spandoek door beveiligingsambtenaren afgepakt en werden deze toeschouwers verwijderd. Tijdens de plechtigheid hingen op last van bondskanselier Willy Brand de Olympische vlag en de vlaggen van vrijwel alle landen halfstok. De Sovjet Unie en tien Arabische landen eisten dat hun vlag in top zou zijn. En dat werd door Brand geaccepteerd.

Willi Daume, de voorzitter van het Duitse organiserende comité wilde rest van de spelen afgelasten, maar Brundage wilde per se doorgaan en dat gebeurde ook.

Op 6 september kondigde het Israëlische team aan dat ze München zouden verlaten. Het Egyptische team verliet München op 7 september omdat ze vreesden voor represailles. Het Filippijnse en Algerijnse team verlieten de spelen ook. Enkele leden van het Noorse en Nederlandse team verlieten de spelen eveneens. Nederland trok zich dus niet terug. Maar de langeafstandsloper Jos Hermens was één van de Nederlanders die de spelen verlieten. Zoals hij zei: "Als je een feest geeft en iemand wordt op dat feest gedood, dan ga je niet met dat feest door, dan ga je naar huis. En dat is wat ik ga doen."

Op de ochtend van 5 september wist men niet zeker of er nog terroristische groepen in het Olympisch dorp aanwezig waren. Mark Spitz, zelf een jood, gaf zichtbaar nerveus een persconferentie, geflankeerd door coaches en Duitse politiemensen. Hij verklaarde: "Ik denk dat de moorden in het dorp heel tragisch zijn. Ik heb verder geen commentaar." Bedenk wel dat er op dat moment "nog maar" twee doden gevallen waren. Na de persconferentie vertrok hij gelijk naar Londen.

Spitz werd bekritiseerd omdat al over zijn filmcarriëre sprak terwijl er nog 9 gijzelaars door de terroristen werden vastgehouden. Ondanks wat negatieve kritieken daarover in de pers werd hij in Amerika als een held verwelkomd. Hij stopte met zwemmen en ontvouwde zijn plannen voor het opzetten van een school voor tandartsen. Zijn agent noemde hem de grootste held sinds Lindbergh en een van de twee mensen waarvan alle Amerikanen de naam wisten (de andere was die van president Nixon).

Spitz tekende contracten als woordvoerder van Schick Company, de adviescommissie van California Milk, Adidas, Speedo en talloze andere bedrijven die van alles produceerden, van zwemdaden tot mannenondergoed.



Een poster waarop hij te zien was in zwembroek met zijn zeven Gouden medailles maakte van hem de meest gevraagde pin-up sinds Betty Grable.

Het komt niet vaak voor dat een zwemmer een snor heeft. Daarover zei hij in een interview met Time van 16 augustus 2004 het volgende: "Ik liet een snor staan omdat een middelbare school coach tegen me zei dat het me niet zou lukken. Toen ik naar de Olympische Spelen ging wilde ik hem afscheren, maar ik realiseerde me dat dit aanleiding zou geven tot veel commentaar (iedereen had het er namelijk over) en dus besloot ik om hem te laten staan. Ik maakte er een grapje over met de Russische coach die mij vroeg of mijn snor me niet afremde. Ik zei integendeel. Eigenlijk buigt de snor het water van mijn mond af, het maakt dat mijn achterkant wat omhoog gaat en zorgt ervoor dat ik in een soort kogelvorm door het water ga. Daarom kan ik zo goed zwemmen. De betreffende coach vertaalde dit zo snel als hij kon voor de andere coaches. Het jaar daarop hadden alle mannelijke Russische zwemmers een snor.

Ondanks de bewondering van veel vrouwen van over de hele wereld belde hij, nadat hij een foto van haar gezien had, de dochter van een zakenrelatie van zijn vader en begon hij afspraakjes met haar te maken. Minder dan een jaar na M????nchen trouwde hij met deze Suzy Weiner. Zij studeerde theater aan de University of California en was part-time model. Ze kregen twee zonen, Matthew (geboren in 1981) en Justin (geboren in 1991).

Direct na de Olympische Spelen wilden zijn agenten hem zijn carriëre laten voortzetten als filmster in Hollywood en voor de televisie. Hij trad in verschillende televisieshows op. Er was zelfs enige tijd sprake van dat hij de volgende James Bond zou worden (de rol ging uiteindelijk naar Roger Moore). Het was echter duidelijk dat Mark zich niet op zijn gemak voelde voor de camera's.  Critici bekritiseerden scherp zijn optredens voor de camera en in commercials. Daardoor kwam er al snel een eind aan zijn carriëre in de showbusiness. Hij probeerde het nog een paar jaar als omroeper, maar ook dat was geen succes.

Spitz amuseerde zich met zijn nieuwe hobby, zeilen. Uiteindelijk had hij wel succes met zijn makelaarsbedrijf in Californië.

Van armoe kwam hij toch al niet om. In de eerste twee jaar na zijn laatste Olympisch optreden verdiende hij 7 miljoen dollar.

Toen hij 41 jaar oud was wilde hij een comeback maken. De filmmaker Bud Greenspan bood hem een bedrag van een miljoen dollar als hij zich zou kwalificeren voor de Olympische Spelen van 1992 in Barcelona. De toen snorloze Spitz werd gefilmd door de camera's van Greenspan, maar hij slaagde er niet in om de vereiste limiet te zwemmen, hoewel zijn tijden net zo goed of soms zelfs beter waren dan 20 jaar eerder.

Mark Spitz woont in Los Angeles met zijn vrouw en twee zonen. Zijn makelaarsbedrijf heeft hij verkocht en hij geniet van het zeilen en reizen.

[Gina]

Anton Geesink




Anthonius Johannes (Anton) Geesink (Utrecht, 6 april 1934) is een Nederlands voormalig wereldkampioen judo en lid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC).

 
Buste van Anton Geesink, gemaakt door Theo van Vathorst.



 Het staat bij de Jacobikerk De 1,98 m lange en 120 kilo zware Geesink wist in 1961 als eerste niet-Japanner de wereldtitel te behalen in de klasse alle categorieën.





 In 1965 deed hij dit opnieuw in Rio de Janeiro, dit keer in het zwaargewicht. In 1964 won Anton Geesink ook tijdens de Olympische spelen in Tokio goud in alle categorieën. Judo stond toen voor het eerst op het programma als demonstratiesport en tot ontzetting van het thuispubliek versloeg hij in de finale hun favoriet Akio Kaminaga.

 Geesink heeft een recordaantal van 21 Europese judotitels, maar werd in 1957, 1958, en 1959 ook nog Nederlands kampioen Grieks-Romeins worstelen. Hij werd tevens vier keer verkozen tot Sportman van het jaar.

Als eerste Europeaan ontving hij in 1986 de 9e dangraad. In oktober 1997 verkreeg hij de 10e Dan. De Wereldjudobond IJF nam hem in 2004 op in de Hall of Fame.

Sinds 1987 is Geesink lid van het Internationaal Olympisch Comité. In die functie heeft hij regelmatig aanvaringen gehad met bestuurders van NOC*NSF. In 1999 werd hij door het IOC berispt wegens het aannemen van 5000 dollar van de Olympische organisatie van Salt Lake City, kandidaat voor de Winterspelen van 2002.

Op 9 december 2005 kreeg Geesink uit handen van de voorzitter van NOC*NSF Erica Terpstra in de Oval Lingotto te Turijn samen met kunstrijdster Sjoukje Dijkstra, roeier Nico Rienks en schaatser Ard Schenk de eerste Fanny Blankers-Koen Trofee uitgereikt.

Ook voetballer Johan Cruijff won een FBK Trofee, hij kon echter niet in Turijn aanwezig zijn wegens andere verplichtingen.



Toen Geesink twaalf jaar oud was, werd hij door bakkersknecht Rijk de Gooyer betrapt op het gappen van een broodje, waarop De Gooyer hem een flink pak rammel gaf.

Anton Geesink is een van de 17 mensen aan wie tot nu toe de 10e dan is toegekend. Hij is zelfs een van de twee judoka's buiten Japan aan wie een 10e dan is toegekend
Anton Geesink woont in een naar hemzelf genoemde straat; namelijk de Anton Geesinkstraat in Utrecht.
 

[Gina]

Jannes van der Wal



Jannes van der Wal werd op 12 november 1956 geboren in het Friese dorpje Driesum. Zoals veel kinderen leerde Van der Wal het dammen van zijn vader. Al op de lagere school was Jannes gek op dammen. En op zijn twaalfde jaar was hij ervan overtuigd dat hij later wereldkampioen dammen zou worden.

Dat werd toen echter nog door niemand serieus genomen. Maar in 1974 al behaalde hij zijn eerste succes en werd jeugdkampioen dammen van Nederland. Jannes was een intelligente jongen en hij haalde met gemak het Gymnasium. Na zijn middelbare school tijd ging hij wiskunde studeren. Deze studie brak hij echter op twintigjarige leeftijd af om zich fulltime met het dammen bezig te kunnen houden.

In 1981 werd hij Nederlands kampioen en in 1982 werd hij wereldkampioen in het Braziliaanse São Paulo. De manier waarop hij de sleutelpartij tegen Clerc won was een sterk staaltje van zijn kunnen. Wel dient vermeld te worden dat het toernooi enigszins verzwakt was door het ontbreken van spelers uit de Sovjet Unie. Maar ja, wie er niet is kun je ook niet verslaan.

Ook in 1984, 1985 en in 1987 werd hij kampioen dammen van Nederland.



Daarnaast won hij veel toernooien en speelde sterke simultaanwedstrijden. Bij een van de simultaanwedstrijden speelde hij eens tegen 225 tegenstanders en won bijna van iedereen. Hij scoorde 93 procent van alle punten. Deze prestatie staat vermeld in het Guinness Book of Records.

Van alleen dammen kon hij niet leven en dus trad hij onder andere op in televisieshows, radioprogramma's, deed mee aan goochelacts, modereportages en playbackshows. Hij deed eigenlijk aan alles mee wat maar geld opleverde. Daardoor werd hij bij het grote publiek bekend, maar wel als een beetje zonderling.


 Toen Mies Bouwman hem, na het behalen van het wereldkampioenschap, tijdens een uitzending naar zijn leeftijd vroeg ("Jannes, hoe oud ben je?") zweeg hij minuten lang en zat maar te grijnzen omdat hij het een onzinnige vraag vond.

 Hij meende dat, als er zoveel mensen betrokken waren bij een uitzending, er toch wel iemand zijn geboortedatum opgezocht zou hebben. Omdat de uitzending live was kon men dat er niet uitknippen. Heel Nederland hield de adem in om te zien hoe dat opgelost zou worden.

En Mies kon de situatie alleen een beetje redden door te zeggen dat ze dan maar een (marsepeinen) damschijf van het bord dat voor haar stond zou opeten. Jannes werd er met zijn gedrag op slag beroemd door.

Ook in andere programma's, zoals de TV show van Ivo Niehe trad hij op waarbij hij op de piano samenspeelde met Louis van Dijk. Soms liet hij zich wel eens verleiden om achter de piano te kruipen en een liedje te zingen. Hij maakte zelfs nog een carnavalsplaatje met de titel: "Janus houdt toch je kanus".

Ook naar aanleiding van zijn in Brazilië behaalde wereldkampioenschap kwam er een foto in het weekblad Panorama waarin Jannes temidden van rondborstige Braziliaanse schonen stond afgebeeld. Het maakte hem nog bekender dan hij al was.

Berucht is ook het verhaal dat hij eens het Nederlands kampioenschap, dat in Utrecht gehouden werd,  miste omdat hij in de trein in slaap gevallen was. Daardoor was hij een aantal keren tussen Groningen en Zwolle op en neer gereden. Als gevolg van het niet op tijd verschijnen verloor hij reglementair zijn partij van John van den Borst en daarmee het Nederlandse kampioenschap. Hierdoor verspeelde hij ook zijn plaats voor deelname aan het Wereldkampioenschap in Groningen. Daar mocht hij overigens later toch aan meedoen.

Op het dambord ging Jannes altijd de strijd aan. Hij kon er daarom niet goed tegen dat veel partijen in remise eindigden. Teleurgesteld stapte hij over op het schaken. ´Dammen is werken, schaken is lol", zei hij daarover. Maar hij bleef het dammen wel volgen. Hij verzon zelfs nieuwe spelregels om remises te voorkomen en noemde het systeem "doordammen". Kern van het doordammen is dat een materiële voorsprong tot een overwinning leidt. Als een dammer in het eindspel een voorsprong heeft van tenminste drie schijven (waarbij de dam voor twee schijven telt) en deze voorsprong tien zetten weet vast te houden, wordt de partij gewonnen verklaard. Op het "doordammen" kwam veel kritiek, vooral omdat het ten koste zou gaan van het eindspel met de eindspelvarianten.

Hij liep daarom met plannen rond om zelf een damtoernooi te organiseren waarbij de door hem bedachte spelregels van het "doordammen" zouden gelden en waarbij hij zelf als arbiter zou optreden. Zo ver kwam het echter niet. Hij werd ziek. Bij hem werd de ziekte van Hodgkin geconstateerd. In een kleine twee maanden werd zijn lichaam door deze ziekte gesloopt en overleed hij in de vroege ochtend van 24 september 1996.

Hij is maar 39 jaar oud geworden. Voor iedereen, behalve een paar goede vrienden, kwam zijn overlijden als een volslagen verrassing. Omdat zijn vrienden niets hadden laten uitlekken en zijn ziekte slechts kort duurde kon dit buiten de publiciteit blijven en kon hij in alle rust sterven. Het damtoernooi dat volgens zijn regels verliep werd van 11 tot 14 december van datzelfde jaar door Rob Clerc, Bert Dollekamp en zijn grote vriend Eric Hoeksema toch nog in Groningen georganiseerd onder de naam "Johannes van der Wal Memorial".

Door zijn wat excentriek manier van doen was hij geliefd bij het publiek en daardoor ook bij reclamemakers. Hij kwam onder andere voor in een reclamefilmpje van Jumbo.

Hij schreef twee boekjes over probleemstellingen bij het dammen:"Mooi slagwerk" en "Nieuwe standjes". Verder schreef hij damrubrieken in diverse klanten en dambladen, zoals "De Brouwerij".

Een bekende uitspraak van hem is: "Een dammer praat niet veel. Als hij naar de bakker gaat zegt hij bijvoorbeeld: Eén brood."

In Groningen werd een gebouw waar denksporten gespeeld werden naar hem genoemd, het Jannes van der Wal Denksportcentrum.

In 1999 maakte Rein Hazewinkel een documentaire film over het leven van Jannes van de Wal onder de titel "Jannes". Op het IDFA documentaire festival won hij met het scenario van de film de IDFA realiseringsprijs. De film laat zien dat Jannes een kleurrijke en oorspronkelijke persoon was die maar moeilijk zijn draai kon vinden in het leven. Jannes werd door zijn optreden op de televisie een beetje gezien als een pias. Hij had zijn eigenaardigheden en daar kunnen zijn vrienden en zijn oudere broer Harke in de film met smaak over vertellen. Maar in "Jannes" rekent Hazewinkel krachtig af met het idee dat Van der Wal een onnozele hals was. Het is een soort levensverhaal als dat van John Lennon. Jannes was veel te vroeg beroemd en hij stierf toen het er net op leek dat hij de boel weer op een rijtje had.'

Jannes van der Wal?
Wat doe je zoal?
Dam dam die dam dam dam
Dam, dam, dammen, dammen

[Marretje]

Deze foto van Piet Ooms (zwemmer) is vermoedelijk tussen 1909 en 1914 gemaakt. Het gebeurde toen vaker dat sporters zich lieten vereeuwigen met al hun eremetaal op het lijf.

Piet Ooms was getrouwd met een Italiaanse vrouw met als achternaam Orelio. Haar voornaam is mij niet bekend. Ze hadden twee kinderen, Piet (daar is lang over nagedacht...) en Petronella (Nel). Beiden zijn inmiddels overleden. Piet Ooms overleed in 1961 en ligt - samen met zijn vrouw - begraven op Zorgvlied te Amsterdam.

[Marretje]

Hier staat schaatser Coen de Koning (1879-1954) tussen zijn prijzen - net als Ooms hierboven. Wat had Coen allemaal gewonnen? Wel, twee keer de Elfstedentocht, een wereldkampioenschap, een werelduurrecord en drie Nederlandse kampioenschappen. En nog veel meer, zoals je hier onder kunt zien.

[Marretje]

Law Adam (1908 ‚¬??? 1941) is uitvinder van de schaarbeweging. In het voetbal tenminste, want in het schaatsen was deze al eerder toegepast.

Er zijn mensen die zeggen dat Ajacied Piet Keizer de schaarbeweging heeft uitgevonden, maar hij heeft deze hooguit heruitgevonden. Door voetballer Law Adam maakte Europa in de jaren dertig van de vorige eeuw al kennis hiermee. In het boek Als de kraaien overvliegen geeft ooggetuige Max Colthoff een beschrijving van deze truc:

‚¬?“Als ik het goed heb (beweegt linkerbeen in cirkelvorm tegen de klok in) ging het zo, dat-ie de bal opdreef en met zijn linkervoet rechts om die bal heenging. Doordat-ie dit deed van binnen naar buiten, ging de tegenstander daarin mee, en dan liep Law met de bal aan het rechterbeen door langs de tegenstander in kwestie. Die man was uitgespeeld, doordat-ie niet naar de bal keek, maar naar het lichaam. Het gebeurde altijd aan de rechterkant van het veld. De tegenstander ging de linkerkant uit en dan ging hij er rechts voorbij.‚¬??

Law Adam is daarmee de eerste voetballer die de schaarbeweging gebruikte, maar zoals gewoonlijk gaat Sportgeschiedenis.nl het een en ander heel nauwkeurig samenvatten. Adam was namelijk niet de eerste sporter die in verband werd gebracht met de schaarbeweging. Want in 1929 stond het volgende bericht in de krant over Nederlandse schaatsers, die trainden in Noorwegen:

‚¬??Er waren er verscheidene onder ons die in het nemen der bochten nu niet bepaald matadoren waren. Doch nu zij de schaarbeweging der beenen hier goed hebben gezien en zij tweemaal per dag gelegenheid hebben gehad in de bochten te oefenen, nu beginnen zij het kunstje al te pakken te krijgen waardoor hun oefening rustiger en zekerder wordt.‚¬?„?

Maar goed, dit was iets anders dan wat Adam deed. Deze voetballer was een hele grote in zijn tijd, zowel in Zwitserland als in Nederland. Sterker: hij speelde mee in beide nationale elftallen en maakte daardoor een discussie los waar Geert Wilders graag wakker voor wordt gemaakt.

Zoals zo veel voetballers uit de oude doosch is Law Adam geboren in Nederlands-Indi???« en wel in Situbonjo. Adam belandde al snel in Den Haag, waar hij een belangrijke speler werd bij HVV ‚¬??? de toen nog niet koninklijke voetbalverenging. Als negentienjarige vertrok hij naar Zwitserland voor zijn studie en sloot zich aan bij de Grasshoppers. Daar groeide hij uit tot een van de beste rechtsbuitens van Europa.

Omdat het in Zwitserland met grote uitzondering was toegestaan een buitenlander op te nemen in de nationale elf ‚¬??? mits met een aantoonbare band met het land ‚¬??? werd Adam in 1929 opgeroepen om mee te doen tegen Oostenrijk. Juist in die tijd zat Oranje in een dal en had daarom behoefte aan goede aanvallers. Adam werd daarom in 1930 geselecteerd om mee te spelen tegen ‚¬??? nota bene! ‚¬??? Zwitserland.

Ad van Emmenes schreef hierover: ‚¬??Tegen dit besluit rees oppositie van voetbalpolitieke kant. Er werden door leden van de Bondsvergadering vragen gesteld aan het Bondsbestuur of het nu zo maar mocht, dat iemand in het Nederlands Elftal werd gekozen, die niet eens speler was van een Nederlandse club.‚¬?„?

Het mocht, waarna er iets vreemds gebeurde. Alhoewel Oranje naar Zwitserland moest voor die interland werd Adam verplicht eerst naar Nederland te komen voor de gezamenlijke reis. Terwijl hij dus woonde in dat land! Ook vroeger waren sportbestuurders soms knettergek.

Het eindigde in een drama, want Adam en zijn vrienden verloren met 6-3. Onze vergeten sportheld deed het redelijk, stond in Het Vaderland: ‚¬??Laat men Adam vooral handhaven.‚¬?„? Maar voor de rest vonden de Nederlandse sportjournalisten het een mislukking. Op de perstribune hoorde men opeens iemand boos schreeuwen: ‚¬?“Wij moeten een nieuwe technische commissie hebben!???‚¬??

Adam bleef en als speler van de Grasshoppers speelde hij tien interlands. Zijn laatste was op 7 mei 1933 tegen Belgi???«, maar toen namens HVV.

Terug bij deze Haagse club maakte hij wederom enorme indruk. In 1934 speelde hij bijvoorbeeld Emma uit Dordrecht helemaal kapot met zijn verbluffende techniek. Dagblad De Vaderlander schreef op 17 december 1934:

‚¬??Bij H.V.V. was het wederom Law Adam die iedereen verwonderd deed staan van zijn handigheid om tegenstanders te passeeren: het moet voor de verdediging van Emma wel om moedeloos te worden zijn, want telkens als de bal bij Adam was, dreigde er gevaar voor de Dordtsche veste.‚¬?„? Het werd
7-1 voor de club van Adam.

Niet alleen de schaarbeweging was een uitvinding van deze voetballer, want volgens Matty Verkamman in het boek De Internationals was er nog iets, waarop hij patent had: de haringtruc. Verkamman: ‚¬??Wat de laatste schijnbeweging precies inhield, weet niemand weer, al ligt het voor de hand te veronderstellen dat Adam zich razendsnel kon wegdraaien van de tegenstander.‚¬?„?

Helaas voor zijn medespelers maakte hij het ook wel eens te gek, zodat zijn acties stierven in schoonheid. Na een indrukwekkende dribbel liep hij zich volkomen vast en kon de tegenstander er met de bal vandoor. In 1934 werd er zelfs over hem gezegd dat hij te dik was geworden.

We zijn de afgelopen jaren regelmatig opgeschrikt door voetballers, die tijdens een wedstrijd stierven op of nabij het veld. Helaas is ook Adam zo aan zijn einde gekomen - pas 32 oud. Dat hij maar elf keer met Oranje meespeelde, kwam vooral door zijn slechte hart. Het was medisch onverantwoord om door te gaan en daarmee was op 7 mei 1933 de interlandcarri????re van Adam voorbij.

Omdat hij naar Indi???« vertrok, zou de schaar vanaf zijn afscheidswedstrijd in augustus 1935 nooit meer op de Nederlandse velden te zien zijn. In de kolonie zou hij aan zijn einde komen tijdens een voetbalwedstrijd.

Verkamman citeert scheidsrechter W.A. Lambeck, die in Soerabaja de wedstrijd tussen Thor en Anasher leidde. In de achtste minuut van de tweede helft verliet Adam het veld, nadat hij al twee keer had gescoord en drie assists had gegeven. Hij liep met de hand op zijn hart en de scheids vroeg of het ernstig was.

‚¬?“Nee, maar mijn hart begint zich te roeren en ze hebben nu een mooie voorsprong, dus kan ik mij nu wel aankleden.‚¬?? Lambeck schreef in een brief aan tijdschrift De Scheidsrechter wat er daarna gebeurde:

‚¬??Toen ik na het laatste fluitsignaal in de kleedkamer kwam, lag Law Adam op de masseertafel, geheel blauw. De onmiddellijk ontboden geneesheer en de hartspecialist probeerden de levensgeesten op te wekken door hem injecties in de hartstreek te geven. Een halfuur later kon slechts de dood worden geconstateerd. Zijn clubliefde had hij met de dood moeten bekopen.‚¬?„?.

Een prachtige collage voor de interland tegen Frankrijk van 29 november 1931. . Vanaf boven en van links naar rechts: Gejus van der Meulen, Mauk Weber, Sjef van Run, Jaap Paauwe, Wim Anderiesen, Puck van Heel, Frank Wels, Law Adam, Wim Lagendaal, Jaap Mol en Joop van Nellen.

Nationaal Archief/sportgeschiedenis

[Gina]

George Best, Fenomeen op én buiten het veld
22 mei 1946






George Best (Belfast, Noord-Ierland, 22 Mei 1946) is een voetballer die vooral faam maakte bij Manchester United. In zijn jeugd speelde Best voor Gregagh Boys Club, in het seizoen 1963/1964 kwam hij voor het eerst uit voor Manchester United, in zijn eerste seizoen daar maakte de aanvaller 4 goals in 17 duels, vanaf het seizoen erop was Best een onmisbare waarde voor Manchester United.

George Best is een legende. In de jaren '60 betoverde hij Manchester en heel Engeland met zijn fabelachtige dribbels. Best had echter één groot probleem. De Noord-Ier hield niet alleen van voetbal, maar ook van drank en van vrouwen. hierdoor heeft Best niet alles uit zijn carriére gehaald wat erin zat. 

Best versleet vele clubs. Clubs die soms volkomen onbekend waren en hun ene moment van faam puur en alleen te danken aan de wispelturige Best. Want ondanks zijn andere interesses bleef Best een begenadigd voetballer.Tussen 1964/65 en 1971/72 speeld Best 313 duels en scoorde hij 128 keer. De 2 seizoenen daarna kwam Best minder vaak in actie voor Manchester, in 72/73 19 keer (4 goals), in 73/74 12 keer (2 goals). 

Het zwakke scoren van dat laatste jaar was de aanleiding voor de korte overstap naar Dunstable Town, waar hij slechtst 1 jaar bleef. Hij vervolgde zijn carriére bij Stockport Country, maar ging daar na 3 duels en 2 goals weg om naar Corc Celtic te verkassen.Ook daar was zijn aanwezigheid niet van lange duur, in het seizoen 76/77 speelde Best bij Fulham, waar hij 42 maal in actie kwam en 8 keer scoorde. 

Net als veel andere voetballers in die tijd vertrok Best naar de Verenigde Staten. Daar speelde hij in de jaren 77 en 78 voor de Los Angeles Aztecs, halverwege zijn 2e seizoen ruilde hij de Aztecs in voor Fort Lauderdale Strikers, waar hij het jaar erop samen zou gaan spelen met Gerd Müller, de legendarische Duitse goalgetter. In 1980 vervolgde Best zijn weg bij de San Jose Eartquakes, waar hij het na een seizoen voor gezien hield. 

Hij ging in Schotland spelen, voor Hibernian, 2 jaar lang bleef hij daar voor hij de overstap naar Motherwell maakte, in het seizoen 82/83. In dat seizoen speelde Best voor liefs 3 clubs, Motherwell, Arbroath Victoria en Glentoran, geen van en bleek een club te zijn waar Best lang bleef want in het seizoen 83/84 speelde hij voor Bournemouth, en dat zelfde seizoen voor Nuneaton Borough. Zijn carriére sloot hij het jaar erop af bij Tobermore, in het seizoen 1984/1985.

Naast de talrijke clubs waarvoor Best speelde kwam hij ook uit voor het nationale elftal van Noord-Ierland, waarmee hij 37 interlands speelde en zijn land daarin 9 keer een doelpunt bracht. Best overleed in november 2005. Hij werd bij zijn overlijden massaal herdacht door Engeland

sportkroniek

[Gina]

Mohammed Ali, de sportman van de eeuw


Muhammad Ali Muhammad Ali werd geboren op 17 januari 1942 in Louisville, Kentucky (V.S.) als Cassius Marcellus Clay en werd uitgeroepen tot Sportman van de Eeuw en wordt door velen als de beste zwaargewicht bokser ooit beschouwd.

Men ziet Ali als de bokser met de grootste mond ooit ("When you're as great as I am, it's hard to be humble"), maar zette zijn woorden steevast om in daden. Hij veranderde zijn naam (eerst in Cassius X) door de sterke invloed die Malcolm X's Nation of islam op hem had. "Clay was zijn slavennaam", zo werd gezegd.

Hij werd meervoudig wereldkampioen boksen in het zwaargewicht, vocht legendarische duels uit met Sonny Liston, George Foreman en de destijds onverslaanbaar geachte Joe Frazier. Zijn meest legendarische (door Don King gearrangeerd) gevecht is ongetwijfeld het duel in Kinshasa, Zaïre, tegen George Foreman, wat de boeken inging als Rumble in the Jungle (30 oktober 1974). Een uitzinnige menigte haalde 'hun' held binnen. Ook kennen we de Thrilla in Manilla, waarin hij Joe Frazier voor de derde keer bevocht op 1 oktober 1975 in de Filipijnse hoofdstad.

Hij vocht in totaal 51 maal als zwaargewicht, waarvan hij er 46 won (37 op knock-out), hij verloor slechts viermaal en ging zelf eenmaal knock-out. Hij vocht uit commerciële overwegingen (en misschien eer) te lang door, de helft van zijn verliespartijen is hieraan te wijten. Zijn grootsheid wordt het meest belichaamd, door het feit dat zijn tegenstanders in zijn nadagen, uit respect hem niet knock-out sloegen, daar waar ze deze mogelijkheid wel hadden. Mede door de klappen opgelopen in zijn nadagen, lijdt hij nu aan de Ziekte van Parkinson. Hij heeft onlangs zijn titel 'The Greatest' overgedragen aan Engels zwaargewicht Lennox Lewis.

Zijn (sportieve) leven is verfilmd in Ali, waarin Will Smith een (ietwat onverwachte) sterke rol neerzet, uiteraard kan deze anderhalf uur durende film geen compleet overzicht bieden, waardoor enige diepgang ontbreekt. De soundtrack bij deze film, The World's Greatest van R. Kelly en bijbehorende videoclip werd een eerbetoon aan Ali en een grote hit.
Bron: sportkroniek.

[Gina]

Wim van Est belandt in het ravijn

17 juli 1951




Wim van Est (Fijnaart, 25 maart 1923 - Roosendaal, 1 mei 2003) was een Nederlands wielrenner, en de eerste Nederlander die in de Tour de France de gele trui droeg als leider van het algemeen klassement. De bijnamen van Wim van Est waren: "De Locomotief", "IJzeren Willem", "de Knoest" en "de Beul van het Heike


Belangrijkste overwinningen
Bordeaux-Parijs 1950, 1952, 1961
etappes in de Tour de France 1951, 1953, 1954
Ronde van Nederland 1952, 1954
Ronde van Vlaanderen 1953
1e etappe Milaan - Abano Terme (263 km) in de Giro d'Italia 1953
Nederlands kampioenschap 1956, 1957


Wim van Est kon eigenlijk helemaal niet sturen. In een peloton rijden was ook zijn specialiteit niet. De Pyrenee???«n had hij nog nooit gezien. Zo gek was het dus niet dat "den dieje van 't Heike" het ravijn in reed.

Wim van Est schreef in 1951 historie door als eerste Nederlander de gele trui te veroveren. Dat deed Van Est door in de twaalfde etappe een heuze dubbelslag te slaan. "IJzeren Willem" reed dat jaar als enige Nederlander een goede Tour en bezette na elf ritten een redelijke plaats in het klassement.

In de twaalfde etappe van Agen naar Dax over 185 kilometer maakte Wim van Est samen met zijn ploegmakker Gerrit Voorting deel uit van een kopgroep van tien man.

Het tiental had een flinke voorsprong genomen, die op een bepaald moment zelfs meer dan tien minuten bedroeg. In de sprint voor de etappezege werd Wim van Est door Gerrit Voorting in een ideale positie gemanoeuvreerd. Het werk van zijn ploegmaat werd door Van Est royaal in een etappezege verzilverd.

Tot ieders verrassing was de voorsprong van de kopgroep groot genoeg om Van Est als eerste Nederlander in de gele trui te hijsen. Het Toursucces zorgde in Nederland voor een golf van enthousiasme.

Het feest was echter maar van korte duur, want de volgende dag stond er een zware Pyrenee???«nrit op het programma van Dax naar Tarbes over 201 kilometer. De renners moesten daarbij onder andere de Col d'Aubisque bedwingen. Alhoewel Van Est genoeg moed had, moest hij toch bekennen dat Pyreneeën niet zijn ding waren. 

Sterker nog, Van Est maakte voor het eerst kennis met het hooggebergte. De renner uit St.Willebrord had nog nooit een col gezien. Toch wilde Van Est zijn trui niet zomaar opgeven. Robert Desmet, journalist van Des sports was voor de etappe toch eens bij Pellenaars gaan informeren. "Gij gaat get habijt toch niet verdedigen met zo'n ongeschoren woesteling als Van Est? Want dan gebeuren er ongelukken". Maar Kees Pellenaars, die als ploegleider net zo onbehouwen was, had dewaarschuwing weggewuifd. Wimme kon wel tegen een stootje.

Wim van Est moet bij de beklimming van de Aubisque al snel lossen, maar de onverzettelijke gele trui-drager knokt door. Op de top telt hij een achterstand van ruim drie minuten, maar er volgt nog een lange afdaling van 100 kilometer naar Tarbes. In het gezelschap van de beroemde daler Fiorenzo Magni stort Van Est zich in de afdaling. 

Als een duivel neemt hij roekeloos de venijnige bochten. Plots maakt de weg een scherpe bocht en op volle snelheid nadert Van Est de verraderlijke haarspeldbocht. Hij komt in het losse grind terecht en verliest de macht over het stuur.  De Brabander schuift wel dertig meter over de grond. Van Est heeft geluk. Het grind heeft zijn val gestopt. Zijn arm ligt open, zijn mooie gele trui is gescheurd en van zijn koersbroek is aan de rechterkant weinig meer over. Hij wil echter van geen opgeven weten en grijpt vastberaden zijn fiets. Na een sappig "goedverdoeme" rijdt hij met bebloede armen, ontvelde benen en een gescheurde broek en gele trui weer verder. 

Van Est heeft kennelijk geen angst gekregen van de valpartij. De schuiver over het grind heeft hem dusdanig veel adrenaline opgeleverd dat hij alleen maar sneller gaat. Hij werpt zich opnieuw als een steen naar beneden om de opgelopen achterstand weer goed te maken. Van Est ontwikkelt daarbij een ongelooflijk hoge snelheid, waardoor hij bij een volgende haarspeldbocht te laat in de remmen knijpt. Hij kan zijn lijn niet meer veranderen en voordat hij het weet rijdt hij rechtdoor het ravijn in.  

Van Est raakt rotsen en schuurt langs takken en ander groen. Zo'n zeventig meter lager komt Van Est tot stilstand. Versufd kijkt Van Est omhoog. Wat is hem nu overkomen? Alhoewel alles nog beweegt is hij toch emotioneel. Als eerste denkt Van Est aan zijn trui. Geel kan hij nu wel vergeten. 

Na enige tijd komt er hulp naar beneden. Dat heeft Van Est vooral aan de Belgische renner De Kok te danken. Ploegleider Pellenaars wordt tot stoppen gemaand door de Belg. Pellenaars stapt uit en tuurt over de rand. "Waor issie" vraagt Pel met enige paniek in zijn stem. De sigaar blijft echter gewoon aan zijn lippen hangen. 

Nu kijken ook anderen mee. Eén van de juryleden heeft een verrekijker bij zich en ontwaardt Willem in het gras. Ook ploeggenoot Gerrit Peters ziet Van Est nu zitten. "Het lijkt wel een boterbloem"zou Peters gezegd hebben. 

Met aaneengeknoopte banden wordt Van Est uiteindelijk naar boven gehesen. Van Est wil snel weer verder rijden, maar Pellenaars weet hem te overtuigen, dat hij beter naar het ziekenhuis kan gaan. Achteraf blijkt, dat Van Est helemaal niets mankeert.

Van Est's faam groeide nog meer toen Pontiac, dat de horloges voor het Nederlandse team had gesponsord, een advertentiecampagne op het getouw zette met de tekst : "Zeventig meter viel ik diep, mijn hart stond stil, maar mijn Pontiac liep ..." 

Wim van Est's val in dat 70 meter diepe ravijn mag dan historisch zijn, renners uit zijn tijd hebben het veel meer over het feit dat de Brabander absoluut niet kon sturen en eigenlijk elke dag wel ergens op zijn gezicht eindigde. In het midden van de jaren 50, zo gaat het verhaal, is Van Est in elke etappe van de Giro ten minste één keer gevallen en niemand in het peloton keek daarvan op.

Willem, die altijd met de handjes boven op zijn stuur reed (en dus te laat was met remmen), had een uiterst opgewekt gemoed en daar werd in het peloton nog wel eens een loopje mee genomen. Het was van hem bekend dat hij tegenover Nederlandse wielerliefhebbers een heerlijke openhartigheid toonde.

Zo zwaaide hij naar iedere Nederlandse passant en menigmaal wisten andere renners hem te verschalken. Dan riep men zijn naam, den Wimme ging rechtop zitten, keek om, zwaaide uit vriendelijkheid en...pats, daar lag hij weer. 

Vlak voor zijn dood werd er, in zijn bijzijn, een plakkaat onthuld op de Aubisque, die verwijst naar zijn val. Wim van Est was niet alleen de eerste Nederlander in de gele trui, maar in 1953 ook de eerste Nederlander die in de Giro een etappe won en de roze trui droeg, toebehorend aan de leider in de Ronde van Itali???«.

Auteur: Maurice Beerthuyzen | Bron: Wikipedia, Parool, Rugnummers en ingevette benen, Tour de France.nl 

            


 

[Gina]

  19 juli 1903 - Maurice Garin werd de eerste winnaar van de Tour de France.


De eerste Tour de France duurde zes dagen, telde 2428 kilometers en werd in slechts zes etappes verreden.
Maurice Garin won drie van de zes ritten met een gemiddelde snelheid van 25,68 km/ u en bleef de tweede in het klassement precies 2 uur, 49 minuten en 45 seconden voor.

De fiets waarop Garin de Tour de France won, heette La Française en woog ruim 18 kilo. De fiets had geen versnellingen en geen remmen.

Een jaar later won hij nogmaals de Tour, maar werd gediskwalificeerd omdat hij een deel van het parcours met de trein zou hebben afgelegd.

[Jaap v D]

Een jaar later won hij nogmaals de Tour, maar werd gediskwalificeerd omdat hij een deel van het parcours met de trein zou hebben afgelegd.


 toen was er ook al Doping in het spel dan

                     grts Jaap

[Gina]

Oud Sportnieuws

In 1805 - Op de stadsgracht te Leeuwarden heeft een wedstrijd plaats voor vrouwspersonen. Er verschijnen maar liefst 130 schaatsrijdsters aan de start, terwijl er op de stadswallen 10.000 toeschouwers staan. De eerste prijs is een gouden oorijzer ter waarde van 105 gulden en Trijntje Pieters van Poppingawier mag zich na afloop met het oorijzer tooien.
 

In 1953 - Kees Broekman wordt in Hamar Europees schaatskampioen.